درباره خوابگاه‌های ویژه متأهلان در دانشگاه‌های مشهد | خوابگاه متأهلی نداریم، ازدواج نکنید!

خوابگاه‌های ویژه متأهلان در دانشگاه‌های مشهد تکلیفی قانونی، اما بر زمین مانده است.

رعنا جاوید | شهرآرانیوز؛ طبقه بندی نظام آموزش عالی، سنین هجده تا بیست وهشت سالگی را سن تحصیل جوانان در دانشگاه‌ها می‌داند. درعین حال همین محدوده، سن طلایی ازدواج و فرزندآوری هم محسوب می‌شود. شاید به همین دلیل بوده است که در بخشی از قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، به فراهم کردن تمهیداتی برای افزایش جمعیت در حاشیه دانشگاه‌ها اشاره شده است.

در متن ماده ۷ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت آمده است: «در اجرای بند «پ» ماده۱۰۳ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، همه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی دولتی مکلف هستند متناسب با برآورد نیاز دانشجویان متأهل، اعم از بومی و غیربومی، زن و مرد، نسبت به هزینه کرد حداقل ۱۰درصد از درآمد اختصاصی و ۱۰درصد از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای سالیانه مقرر در بودجه سنواتی خود به استثنای مواردی که از لحاظ شرعی مصارف مشخصی دارند، برای احداث، تکمیل، تأمین و تجهیز خوابگاه‌های متأهلان، اقدام کنند».

درحقیقت این بند از قانون، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی را ملزم به ارائه خدمات رفاهی کرده است، درحالی که کمتر نام ونشانی از خوابگاه متأهلی دانشجویی شنیده‌ایم. برای دانستن تعداد یا وضعیت اجرای این بند از قانون در مشهد، از چند دانشگاه بزرگ شهر پرس وجو کرده‌ایم. درکنار دانشگاه‌های فردوسی، آزاد و پیام نور، وضعیت دانشگاه علوم پزشکی و همچنین حوزه علمیه را نیز سنجیده‌ایم. آنچه می‌خوانید، احتمالا شما را هم مانند ما پس از گذشت سه سال از ابلاغ قانون، ناامید خواهد کرد.

فضایی برای خوابگاه متأهلی نداریم

«دو سال است که دانشگاه، مدیریت خوابگاه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کرده است و درحال حاضر ۳۳۰ دانشجو در آن‌ها مستقر هستند. اما همگی مجرد هستند و فضایی برای خوابگاه متأهلی نداریم». علی ابهری، مدیرکل اموردانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، توضیح دیگری را به این جمله اضافه می‌کند که کلی‌تر است: «دانشگاه مشهد معضل محدودیت فضای آموزش دارد. همین حالا برای برگزاری کلاس‌ها چالش داریم. درنتیجه اصلا فضایی نداریم که به قانون جوانی جمعیت اختصاص بدهیم، حتی ساختمانی که در حال ساخت داریم، هم کاربری آموزشی خواهد داشت تا کمی از مشکلات ما کم کند. تنها نقشی که در موضوع خوابگاه داریم، نظارت بر کیفیت کار پیمانکار و همراهی با دانشجو برای پرداخت شهریه است».

یکی از پیمانکاران خوابگاه‌های دانشجویی دانشگاه آزاد که هفت ساختمان را در شهر مدیریت می‌کند و البته تمایلی به درج نامش در گزارش ندارد، می‌گوید: تجهیز خوابگاه متأهلی با خوابگاه عادی تفاوت دارد و همه امکاناتش باید مجزا باشد. ساختمان‌های کنونی خوابگاهی ما قابلیت تبدیل شدن به خوابگاه متأهلی را ندارند و همه دسترسی هایشان عمومی است. درواقع باید خوابگاه متأهلی را از ابتدا به همین ترتیب ساخت. تا جایی که من اطلاع دارم، بخش خصوصی خوابگاه متأهلی در شهر ندارد و همه ویژه مجردان است. دانشجوی متأهل دارند، اما زن در یک خوابگاه است و مرد در خوابگاه دیگر و در پارک و خیابان، همدیگر را‌ می‌بینند.

به گفته او، برای ساخت خوابگاه ویژه دانشجویان متأهل زیرساخت مهم است که نیاز به کمک سازمان‌های دیگر دارد: «بسیاری از سازمان‌های دولتی، ساختمان خالی دارند. آن‌هایی که من خبر دارم مثل جهادکشاورزی، استانداری یا سازمان جمع آوری و فروش املاک تملیکی است. بخش خصوصی دنبال سرمایه گذاری است. اگر یک سازمان به ما ساختمانش را بدهد، ما تبدیلش می‌کنیم به خوابگاه متأهلی، اما از پایه چنین امکانی نداریم. ساختمان‌های خالی رهاشده تا دلتان بخواهد، در مشهد فراوان است، اما مسئولان به این جزئیات قانونی، توجهی نمی‌کنند».

توان کمک نداریم

یکی از آموزه‌های اصلی حوزه علمیه درکنار اصول فقه و اصول، تشکیل بنیان خانواده و فرزندآوری است که طلاب آن را از اوایل دوران تحصیل خود آغاز‌ می‌کنند. همین پیشینه ذهنی باعث شد تصور کنیم طلاب این مجموعه از خوابگاه متأهلی برخوردار هستند؛ تصوری که پس از شنیدن سخنان مدیر حوزه ریاست حوزه علمیه خراسان، از بین رفت.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد میرزایی تأکید می‌کند: به این شکل که اصلا نداریم؛ چون مجموعه حوزه علمیه توان مالی اختصاصی برای ایجاد خوابگاه ندارد. نه دولت کمکی به ما کرده است، نه ما چیزی دریافت کرده‌ایم. چند واحد داریم که کمک خاص خیران بوده است، اما برای اینکه آن‌ها را دراختیار طلاب قرار دهیم، هم شرایطی دارد. دوسه مجتمع مسکونی داریم که موقوفه است و شرایط خاصی دارد که شامل هرکدام از طلاب نمی‌شود.

او به واحد‌هایی اشاره می‌کند که حوزه دراختیار طلاب قرار داده است، اما شامل قانون حمایت از جوانی جمعیت نمی‌شود: «یک مجموعه صدوپنجاه وپنج واحدی داریم که اهدایی خیر است و یک صدواحدی که موقوفه است، اما در راستای قانون جوانی جمعیت، نتوانستیم هیچ اقدامی بکنیم؛ چون حوزه تمکن مالی ندارد. ما اکنون با ۱۴ هزار نفر جامعه مخاطب درحال تحصیل روبه رو هستیم. اصلا اختصاص صد یا دویست واحد با توجه به این جمعیت چه معنایی دارد؟ طلاب ما پس از پایان سطح یک متأهل هستند و هزینه‌ای که دریافت می‌کنند، ۴ یا ۵ میلیون تومان است و به شدت نیازمند کمک برای تأمین مکان زندگی هستند، درحالی که براساس قانون، طلاب در مقطع دکتری باید از خوابگاه متأهلی برخوردار باشند، حتی در حد یک واحد پنجاه متری».

۸۰۰ واحد رهاشده

مسئولان دانشگاه‌های دیگر وقتی از کمبود بضاعت و امکانات خود سخن می‌گویند، در بخشی از سخنانشان از دانشگاه دولتی به خصوص دانشگاه فردوسی یاد می‌کنند که خوابگاه متأهلی دارد؛ برای همین نوبتی هم که باشد، از مسئولان آن دانشگاه پرس وجو می‌کنیم؛ اگرچه بالاخره از واحد متأهلی یاد می‌کنند و دانشجویانی که با این عنوان در آنجا استقرار یافته‌اند، اما درمقابل، وقتی عدد دانشجویان دانشگاه را ذکر می‌کنند، انگار قطره‌ای در مقابل دریاست.

منصور میرزایی، رئیس اداره سرا‌های دانشجویی دانشگاه فردوسی مشهد، در این باره می‌گوید: سال هاست خوابگاه دانشجویی متأهلی داریم و زوج‌ها از آن استفاده می‌کنند. همان خوابگاهی که بقاء نام دارد و در خیابان هاشمیه است. ازآنجاکه خودشان هم از ناهمگونی عجیب میان دانشجو و خوابگاه اطلاع داشته‌اند، سال ۱۴۰۲ کلنگ یک مجموعه خوابگاهی را به زمین زدند.

او ادامه می‌دهد: در اسفند سال ۱۴۰۲ کلنگ هشتصد واحد خوابگاهی در محوطه دانشگاه زده شد و ۳۶ واحد هم به مرحله فونداسیون رسید. این مجموعه خوابگاهی طرحی ملی بود که قرار بود استانداری و سازمان‌های دیگر برای ساخت آن همکاری کنند و خوابگاه مدرن و مجهزی برای دانشجویان باشد که مراحل ساخت آن متوقف شد و فعلا معطل مانده است.

با متوقف شدن آن پروژه، دانشجویان متأهل همچنان باید در نوبت همان شصت واحدی بمانند که به تناسب میان دانشجویان ایرانی و غیرایرانی تقسیم می‌شود. این یعنی حتی امیدی به معتبرترین و مهم‌ترین دانشگاه شهر هم نیست؛ یعنی با تصویب و بدون تصویب قانون جوانی جمعیت، تعداد خوابگاه‌ها همانی بوده است که هست؛ زیرا بازهم پای بودجه و همکاری مدیران درمیان است.

۲۴۰۰ زوج و ۱۶ خوابگاه

دانشگاه علوم پزشکی مشهد با آن اهمیت و جایگاه علمی، همواره دانشجویان غیربومی بسیاری دارد که در پذیرش‌های جدید هرسال به مجموعه اضافه می‌شوند و بی تردید به دلیل طولانی بودن زمان تحصیل، تعداد زوج‌های متأهل آن زیاد است، اما به گفته مسئولان این دانشگاه، تا سال گذشته خوابگاه متأهلی نداشته است. آمار‌ها همچنین بیانگر این است که از تعداد ۹ هزارو ۷۰۰ دانشجو، ۲ هزارو ۴۰۰ نفر در مقاطع مختلف، متأهل هستند.

با این حال دکتر محمد اسماعیل زاده، معاون فرهنگی ودانشجویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، از اتفاقات خوبی می‌گوید که سال گذشته رخ داده است: «از پارسال شانزده واحد استیجاری را به خوابگاه استیجاری اختصاص داده‌ایم و درحال حاضر این تعداد دراختیار زوج‌های دانشجوی متأهل قرار گرفته است؛ البته پروژه ساخت خوابگاه متأهلی در دستورکار دانشگاه قرار دارد».

به گفته او ساخت خوابگاه‌های ویژه متأهلان از طرف آستان قدس رضوی در مرحله عقد قرارداد است و پروژه تا یک یا دو ماه آینده آغاز خواهد شد و تا پایان سال ۱۴۰۴ یا ابتدای ۱۴۰۵ به بهره برداری خواهد رسید.

اسماعیل زاده این نکته را هم اضافه می‌کند که با هدف حمایت از دانشجویان متأهل و در راستای سیاست‌های جمعیت و خانواده وزارت بهداشت، از ابتدای امسال تاکنون ثبت نام ۱۳ فقره وام فرزندآوری به ارزش ٧٨میلیون تومان و ٣٢فقره وام ازدواج به مبلغ ۸۰۰ میلیون تومان انجام شده است. ثبت نام‌های انجام شده وام ودیعه مسکن هم به تعداد ۴١دانشجو بوده و مجموع تسهیلات ثبت نامی در این بخش تا این لحظه، به ۲ میلیاردو ۸۷۰ میلیون تومان رسیده است؛ تسهیلاتی که به منظور افزایش رفاه دانشجویان متأهل و خانواده‌های آنان پرداخت شده است.

خوابگاه نداریم، چون دانشجوی مقیم نداریم

شنیدن پاسخ محمد زوزنی، مسئول روابط عمومی دانشگاه پیام نور مشهد، بیش از پیش ناامیدمان می‌کند؛ چون با آماری نزدیک به ۹ هزار دانشجوی فعال، حتی یک واحد هم برای اختصاص به دانشجویان متأهل دراختیار ندارند. هرچند که به عقیده او نیازی به این واحد‌ها نیست؛ زیرا تحصیلات دانشگاه پیام نور به صورت غیرحضوری است و ما دانشجوی مقیم نداریم؛ به همین دلیل هم خوابگاهی دراختیار نداریم. اگر دانشجویی بخواهد در مشهد اقامت کند، می‌تواند از خوابگاه‌های خودگردان استفاده کند.

شاید اگر ماجرا را از زوایه‌ای دیگر ببینیم، درست‌تر باشد. اگر دانشگاه، خوابگاه متأهلی داشته باشد، با امتیاز غیرحضوری بودن آن، بسیاری از زوج‌ها می‌توانند در آن تحصیل کنند و هم زمان به کاری اشتغال داشته باشند و به زندگی روزمره و فرزندپروری هم ادامه بدهند.

از خیر خوابگاه گذشتیم

در زمانه‌ای که باید جوانان را به ازدواج و تشکیل خانواده آن هم در سنین کم تشویق کرد تا به سن تجرد قطعی نرسند، فراهم کردن هر شرایطی و آسان شدن هر مرحله‌ای از تشکیل خانواده، می‌تواند این گروه سنی را به تأهل و فرزندآوری ترغیب کند، درحالی که مسئولان زیربار قانون نوشته شده و ابلاغ شده هم نمی‌روند یا شاید هم آن قدر سنگلاخ در مسیر پیش رویشان می‌بینند که در دوران کوتاه مدیریت خود از خیر دردسرهایش می‌گذرند و همه چیز را به نبود بودجه یا تسهیلات پیوند می‌زنند.

از مهم‌ترین چالش‌های ساخت و اداره خوابگاه‌های دانشجویان متأهل، می‌توان به نداشتن منابع پایدار برای تأمین اعتبارات موردنیاز احداث و بازسازی خوابگاه‌های متأهلان، دراختیار نداشتن زمین کافی در دانشگاه‌ها و همکاری نکردن سازمان‌های دارای زمین مازاد اشاره کرد؛ همان چالش‌هایی که در تبصره ۷ ماده ۷ قانون حمایت از جوانی جمعیت، بیان شده است و چند سازمان و وزارت خانه را به همکاری در احداث خوابگاه ویژ ه دانشجویان و طلاب متأهل، مأمور کرده است.

ازطرفی تجهیز و نگهداری خوابگاه ویژه متأهلان هم ضرورت دارد و باید خیران را به این حوزه متوجه و حساس کرد. به این ترتیب و با این جمعیت چندهزارنفری دانشجو، به نظر می‌رسد باید دست کم تا چندسال آینده از خیر برآورده شدن این بند از قانون جوانی جمعیت گذشت.